काठमाण्डौ – गएको जेठमा केही स्थानीयबासीन्दाले विभिन्न माग राखेर नुवाकोटको किस्पाङ–५ पहरेभिरमा निर्माणाधीन त्रिशूली थ्री बी को हवस्टेशनमा अवरोध गरे । हव स्टेशनको निरिक्षणमा गएका नेपाल विद्युत प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङसँग उनिहरुले बाझाबाझ पनि गरे । बिना कारण आयोजना रोक्न खोजेपछि कार्यकारी निर्देशक घिसिङ आक्रोशित हुनुभयो ।

उहाँले निर्माणस्थलमा जम्मा भएका स्थानीयलाई नाजायज माग राखी अवरोध गरेमा स्थानीय प्रशासनमार्फत पक्राउ गर्ने चेतावनी दिएका दिनुभयो । आयोजनाले जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा निवेदन पनि दियो ।

त्यसपछि भने आयोजनास्थलमा खुरुखुरु काम भयो, त्रिशुली थ्री ‘बी’ को हवस्टेशनमा अवरोध गर्न कोही पनि पुगेका छैनन् । घिसिङको चेतावनी र आक्रोशपछि थ्री ‘बी’ को हव स्टेशनमा मात्रै होइन यसको प्रभाव सकारात्मक त्रिशूली बेसिनमा निर्माण भइरहेका अन्य प्रसारण लाइना पनि परेको छ । अहिले कुनै पनि आयोजना निर्माणमा स्थानीयले अबरोध नगरेको आयोजना प्रमुख थर्कबहादुर थापाले बताए ।

अहिले त्रिशूली थ्री ‘बी’ हवस्टेशनको निर्माण कार्य ६० प्रतिशत सकिएको छ ।  त्रिशूली नदी बेसिनमा निर्माण हुने जलविद्युत आयोजनाहरुको विद्युत राष्ट्रिय प्रणालीमा प्रवाह गर्न निर्माणाधीन त्रिशूली थ्री बी २२० केभी हब सबस्टेसन आयोजनाको निर्माण ६० प्रतिशत सम्पन्न भएको हो ।

ट्रान्सफर्मर रहने स्थानको जग हालिएको छ भने कन्ट्रोल बिल्डिङ बनाउन सुरु भएको छ ।  त्रिशूली नदी किनारमा सब स्टेशनको सुरक्षाका लागि पर्खाल लगाउने काम अन्तिम चरणमा छ । सवस्टेसनमा प्रयोग हुने उपकरण डेढ महिनाभित्रमा आयोजनास्थलमा पुग्ने निर्माण कम्पनीले जनाएको छ । 

नेपाल विद्युत प्राधिकरणका कायृकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले नुवाकोटको किस्पाङ गाउँपालिका —५ पहिरेबेसीमा निर्माणाधीन सबस्टेसनको स्थलगत निरीक्षण गरी आयोजना व्यवस्थापन, परामर्शदाता र ठेकेदार कम्पनीलाई तोकिएकै समयमा निर्माण सम्पन्न गर्न निर्देशन दिनुभएको छ ।

प्रसारण लाइन र सबस्टेसननको अभावमा जनताको जलविद्युत कार्यक्रमअन्तर्गत सर्बसाधारणसमेत लगानी रहेका आयोजनाको विद्युत खेर जाने सम्भावना देखिएपछि ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिंचाइ मन्त्री वर्षमान पुनको निर्देशनमा घिसिङ निर्माणस्थलको निरीक्षणमा जानुभएको हो ।

घसिङले निर्माणमा संलग्न आयोजना व्यवस्थापन, ठेकेदार र परामर्शदाता कम्पनीका प्रतिनिधिसँग छलफल गर्नुभएको छ । उहाँले निर्माण कार्यको नियमित अनुगमन गर्ने बताउँद जनशक्ति थप्न ठेकेदार कम्पनीलाई निर्देशन दिनुभएको छ ।

‘यो सबस्टेसन एक वर्षभित्रमा बनाउन सकिएन भने चिलिमे जलविद्युत कम्पनीको अगुवाइमा निर्माणाधीन आयोजनाहरुको १ सय ६८ मेगावाट विद्युत् राष्ट्रिय प्रणालीमा जोड्न नसकी विद्युत खेर फाल्नु पर्ने अवस्था आउन सक्छ, यस्तो अवस्था आएमा प्राधिकरणले ती आयोजनालाई करौडौं रुपैयाँ पेनाल्टी तिर्नु पर्छ’, कार्यकारी निर्देशक घिसिङले निर्देशन दिंदै भन्नुभया, ‘निर्माणका क्रममा आउनसक्ने सामाजिक, वित्तीय लगायतका समस्याको गाँठो फुकाइदिन्छौं, यस्तो संवेदनशील आयोजनाको काम निर्धारित समयमा सकिन्छ भनेर मात्रै हुँदैन, सबै पक्ष गम्भीर भई निर्माणलाई तीव्रता दिनुपर्छ ।’

सबस्टेसनको निर्माण आगामी पुसको दोस्रो साताभित्र (३१ डिसेम्बर २०१९) सक्ने लक्ष्य राखिएको छ । 

त्रिशूली नदी बेसिनमा निर्माणाधीन र निर्माण हुने झण्डै ६ सय मेगावाटको विद्युत् राष्ट्रिय प्रणालीमा जोड्न सबस्टेसनको निर्माण गर्न लागिएको हो । आयोजनामा नेपाल सरकार तथा प्राधिकरणको लगानी एवं जर्मन विकास बैक, युरोपेली लगानी बैकको सहुलितपूर्ण ऋण रहने छ । आयोजनाको अनुमानित लागत एक करोड ६० लाख अमेरिकी डलर रहेको छ ।

चिलिमे–त्रिशूली प्रसारण लाइनको प्रगति ४५ प्रतिशत

चिलिमे–त्रिशूली २२० केभी प्रसारण लाइन आयोजनाको भौतिक प्रगति ४५ प्रतिशत छ । आयोजनाले रसुवाको चिलिमेदेखि त्रिशूली ३ बी २२० केभी हबसम्म २७ किलोमिटर प्रसारण लाइन र चिलिममा सबस्टेसन निर्माण गरिरहेको छ । आयोजनाको सर्वे र डिजाइन सकिएको छ । टावरका उपकरणको उत्पादन भइरहेको छ ।

जनताको जलविद्युत कार्यक्रम अन्तर्गत चिलिमे जलविद्युत आयोजनाको अगुवाइमा निर्माणाधीन १ सय ११ मेगावाटको रसुवागढी, ४२.५ मेगावाटको सान्जेन, १४.८ मेगावाटको माथिल्लो सान्जेन यही प्रसारण लाइनमा जोडिने छ ।

आयोजनाले चिलिमेबाट मैलुङसम्म १९ किलोमिटर डबल सर्किट र मैलुङबाट त्रिशूली ३ बी हबसम्म ८ किलोमिटर चार सर्किट निर्माण गर्ने छ । प्रसारण लाइनका ८० टावरमध्ये १५ वटाको जग हाल्नका लागि खाल्डो खनिएको आयोजना प्रमुख केदार सिलवालले बताउनुभयो ।

‘भौगोलिक रुपमा अत्यन्तै जोखिमयुक्त र कठिन हिमाली क्षेत्रमा टावर बनाउनु पर्ने छ, भीरैभीर रहेको र सडक पनि नभएकाले ढुंगा गिट्टी, बालुवा, टावरका सामान, पानी मान्छे या खच्चडबाट बोकाएर लैजानु पर्ने अवस्था छ’ उहाँले भन्नुभयो, ‘ठाउँठाउँमा पहिरो गएकाले कामलाई तीव्रता दिन सकिएको छैन ।’ 

प्रसारण लाइन आउँदो फागुनको दोस्रो साता (२९ फेब्रअरी २०२०) भित्र र  चिलिमे हब सबस्टेसनको निर्माण आउँदो पुसको दोस्रो साताभित्र (३१ डिसेम्बर २०१९) सक्ने लक्ष्य राखिएको छ । त्रिशूली ३ बी हव सबस्टेसन र चिलिमे–त्रिशूली प्रसारण लाइन आयोजनाको ठेकेदार चिनियाँ कम्पनी पिङगाओ हो ।

३ करोड ५० लाख अमेरिकी डलर (करिब ३ अर्ब ५० लाख रुपैयाँ) अनुमानित लागत रहेको आयोजनामा नेपाल सरकार, जर्मन विकास बैक (केएफडब्लू) र युरोपियन इन्भेष्टमेन्ट बैक (ईआईबी)को लगानी रहनेछ ।